Chilijscy uczeni badają mumie kultury Chinchorro

Oryginalny artykuł: Scans unveil secrets of world's oldest mummies

Chilijscy uczeni postanowili przeprowadzić szczegółowe badania najstarszych mumii na świecie, pozostawionych przez przedstawicieli kultury Chinchorro, którzy w latach 10000-3400 p.n.e. zamieszkiwali ziemie należące obecnie do Peru i Chile, położone na wybrzeżu Oceanu Spokojnego, na skraju Pustyni Atakama. Ludzie ci, zajmujący się łowiectwem i rybołówstwem, mumifikowali ciała swych zmarłych już około 7400 lat temu, a zatem około 2000 lat wcześniej niż starożytni Egipcjanie. W minionym tygodniu piętnaście mumii Chinchorro zostało przewiezionych do kliniki Los Condes w Santiago, gdzie zostanie przeprowadzona analiza DNA i skanowanie z wykorzystaniem tomografii komputerowej. Jak podaje radiolog Marcelo Galvez, wykonano już tysiące obrazów, a badania skupiły się głównie na zmumifikowanych dzieciach i płodach. Uczeni zamierzają przeprowadzić wirtualną sekcję zwłok, nie dotykając ich, dzięki czemu będzie można zachować je na kolejne tysiące lat. Stosując najnowsze technologie komputerowe, postanowiono zrekonstruować mięśnie i rysy twarzy, aby odtworzyć wygląd dawnych mieszkańców.

Jedna z mumii pozostawionych przez kulturę Chinchorro (fot. Martin Bernetti)

Prace archeologiczne w paśmie górskim Sierra Libre (stan Sonora, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Se desvela complejo arqueologico en canones de la Sierra Libre, Sonora

Badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli w paśmie górskim Sierra Libre (stan Sonora, Meksyk) kompleks archeologiczny ze śladami zamieszkiwania w okresie od początków naszej ery aż do XIX wieku. Chociaż na tym terenie nie rozwijało się rolnictwo, to jednak przez setki lat czasowo osiedlali się tam koczownicy i pozostawili po sobie jedne z najważniejszych malowideł naskalnych w Meksyku. Do tej pory specjaliści zarejestrowali już ponad 20 miejsc z barwnymi malowidłami, pochodzącymi z różnych epok. Poza kanionem La Pintada, o którym była mowa we wcześniejszym poście: "Malowidła naskalne w La Pintada", sztuka naskalna zachowała się również w pobliskich wąwozach, Tetabejo i Aboli. Co prawda malowidła wykazują pewne cechy wspólne, ale widoczne są też odmienne wzorce, a mianowicie niekiedy są to grupy paneli, innym razem jeden panel z różnymi motywami, bądź jedynie pojedynczy motyw.

Wąwóz Tetabejo (fot. INAH)

Wąwóz Aboli (fot. Mauricio Marat, INAH)

Nowe badania domów na klifach w Arizonie

Oryginalny artykuł: New evidence reveals violent final days at Arizona's Montezuma Castle

Wzniesione na klifach domy, zwane Zamek Montezumy i Zamek A, to jedno z najsłynniejszych miejsc w Verde Valley, w centralnej części stanu Arizona. Nagłe opuszczenie domów liczących 900 lat nadal stanowi jedną z tajemnic otaczających ziemie Południowego Zachodu. Pierwsze prace wykopaliskowe na tym terenie prowadzono w latach trzydziestych XX wieku, kiedy to natrafiono na świadectwa spalenia, w tym osmalone ściany wewnętrzne i spalone belki dachowe. Później, w latach osiemdziesiątych miejscu temu poświęcono jeszcze jeden niewielki projekt badawczy. Przez ponad 80 lat uczeni uważali, że domy zostały spalone juz po opuszczeniu ich przez mieszkańców, choć przyczyny nie były znane. Z czasem uznano, że być może ogień został podłożony w sposób zamierzony przez ludność Sinagua podczas rytuału związanego z opuszczeniem domów. Najnowsze badania, którymi kieruje archeolog Matt Guebard rzucają nowe światło na dotychczasowe poglądy.

Wzniesione na klifie domy znane jako Zamek Montezumy (fot. Lucas Hoedl)

Meksyk odzyskał kolejne zrabowane artefakty

Oryginalny artykuł: Restituyen al gobierno mexicano 12 piezas arqueologicas incautadas en Italia

Do Meksyku powróciło dwanaście prekolumbijskich artefaktów, przechwyconych podczas rutynowej kontroli na lotnisku we włoskim mieście Ankona. Odzyskanie zrabowanych przedmiotów było możliwe dzięki współpracy rządów Meksyku i Italii w sprawie przekazywania dóbr kulturowych. Jak podaje archeolog Omar Silis, wśród artefaktów znajduje się olmecka figurka z lat 800-200 p.n.e.

Figurka olmecka (fot. Héctor Montaño, INAH)

Nowe odkrycia w jaskiniach Majów na Jukatanie

Oryginalny artykuł: Reporta importantes hallazgos el Proyecto Gran Acuifero Maya del INAH

W ramach projektu, którego celem jest lokalizacja dawnych źródeł wody, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) kontynuują badania majańskich jaskiń na Półwyspie Jukatan. Tym razem kolejnych odkryć dokonano w różnych grotach położonych w rejonie stanowisk archeologicznych Muyil, Tulum i Chumpón w stanie Quintana Roo (Meksyk). Kierujący pracami dr Guillermo de Anda Alanís podkreśla, że nowe odkrycia są znaczące, gdyż dostarczają wielu cennych informacji nie tylko na temat zmian klimatycznych, hydrologii tego obszaru i pierwszych mieszkańców kontynentu amerykańskiego, a szczególnie Półwyspu Jukatan, ale pozwalają również poznać rytuały Majów. Specjalista archeologii podwodnej, Robbert Schmittner zlokalizował ołtarz Majów pochodzący z wczesnego okresu postklasycznego (900-1200 n.e.). Jest to jeden z najlepiej zachowanych ołtarzy zarejestrowanych w tym rejonie. Jest niemal całkowicie pokryty warstwą stiuku, a zdobiące go reliefy przedstawiają postacie antropomorficzne i zoomorficzne oraz motywy abstrakcyjne. Wśród znalezionych tam darów ofiarnych wyróżnia się duży kawałek stalagmitu, który wiązany był z płodnością i żyznością. Poza tym badacze natrafili na pozostałości ceramiki i kamiennych murów.

Ołtarz Majów odkryty w jednej z jaskiń (fot. Leyla Ortega, Projekt GAM)

W Tlatelolco odkryto świątynię boga Ehecatla-Quetzalcoatla

Oryginalny artykuł: Descubren templo dedicado a Ehecatl-Quetzalcoatl en Tlatelolco

Badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli na terenie Tlatelolco pozostałości prekolumbijskiej świątyni boga wiatru Ehecatla-Quetzalcoatla. Eduardo Matos Moctezuma i Pedro Francisco Sánchez Nava z INAH przekazali, że okrągła budowla znajduje się w południowo-zachodniej części ceremonialnego centrum dawnego Tlatelolco. Mówiąc o początkach Tlatelolco, Matos Moctezuma przypomniał, że sięgają one 1329 roku, kiedy to grupa Mexików, niezadowolona z władzy zwierzchników, osiedliła się na „piaszczystym wzgórzu”, które z czasem stało się nie tylko bliźniaczym miastem Tenochtitlanu, ale i ośrodkiem handlowym, ważnym zarówno dla Trójprzymierza, jak i całej Mezoameryki.

Tlatelolco - świątynia boga wiatru Ehecatla-Quetzalcoatla (fot. Héctor Montaño, INAH)

Dyrektorka stanowiska archeologicznego Tlatelolco, Edwina Villegas Gómez wyjaśniła, że prace wykopaliskowe prowadzone są w ramach Projektu Tlatelolco, którym kieruje Salvador Guilliem Arroyo. Ustalono, że świątynia boga Ehecatla-Quetzalcoatla została wzniesiona ponad 650 lat temu. Ma 11 metrów średnicy, 1,20 metra wysokości i znajduje się na głębokości trzech metrów pod poziomem obecnej ulicy.

Materiał ceramiczny znaleziony podczas prac wykopaliskowych (fot. Héctor Montaño, INAH)

Kolejne malowidła naskalne z rejonu Machu Picchu

Oryginalny artykuł: Encuentran nuevas pinturas rupestres en zona de proteccion de Machu Picchu

Przy Drodze Inków, prowadzącej do Machu Picchu natrafiono na kolejne pozostałości prekolumbijskie, w tym pochówki, miejsca kultu huacas i schroniska skalne z malowidłami.

Malowidło naskalne z rejonu Machu Picchu (źródło fot. Andina)

Archeolog Francisco Huarcaya przekazał, że odkryć dokonano w miejscu znajdującym się na wysokości 88-ego kilometra trasy kolejowej Cusco-Machu Picchu, na lewym brzegu rzeki Vilcanota, na wzgórzu Taparayoq Tunasmoqo. Sakralne znaczenie tej przestrzeni wyznaczają święte góry Apu Wakaywillka (La Verónica), Casamintuyoc, Misti oraz rzeki Salkantay i Wilkamayu (Vilcanota).

Jedno z malowideł naskalnych odkrytych przez Francisco Huarcaya (źródło fot. Andina)

Wystawa poświęcona bogu Xipe Totec

Oryginalny artykuł: Dedican exposicion a Xipe Totec, dios portador del maiz y de la guerra

Każdego roku, w miesiącu marcu, podczas święta Mexików zwanego Tlacaxipehualiztli, bóg Xipe Totec domagał się ofiar składanych z wojowników pojmanych podczas wojen i z najdorodniejszych kolb kukurydzy. To znaczące i napawające strachem prekolumbijskie bóstwo stało się motywem przewodnim specjalnej wystawy "Xipe Totec i odnowa życia", zorganizowanej w Muzeum Templo Mayor w mieście Meksyk. Zgromadzono około 50 zabytków związanych z kultem, jakim otaczany był Xipe Totec w różnych rejonach Mezoameryki. Poszczególne eksponaty pochodzą z Tuli, Monte Albán, Apaxco, Chalco, a także z ziem obecnych stanów Veracruz, Guerrero i Jalisco. Jesús González Schmal z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii zaznaczył, że wszystkie zaprezentowane wizerunki bóstwa dowodzą, że kultem otaczali je nie tylko Mexikowie. Jednak, jak podkreśla antropolog Diego Prieto, to właśnie dzięki relacji hiszpańskich kronikarzy wiadomo, jak dużą rolę odgrywał Xipe Totec w życiu Mexików, co pozwoliło zrozumieć związek tego boga z cyklem rolniczym, wojną i społecznością, dla której odnowa życia łączyła się z bóstwami dysponującymi podstawą pożywienia: kukurydzą.

Rzeźba przedstawiająca boga Xipe Totec (fot. Héctor Montaño, INAH)

La Giganta - region kulturowy w Kalifornii Dolnej Południowej

Oryginalny artykuł: Complejo arqueologico en Sierra de la Giganta da nuevas luces sobre pasado indigena de BCS

Po dziesięciu latach prac archeologicznych, prowadzonych w pobliżu miejscowości San Javier (Kalifornia Dolna Południowa), zdołano poznać region kulturowy La Giganta, związany z głębokimi wąwozami pasma górskiego o długości 240 kilometrów, na wprost Zatoki Kalifornijskiej. Do chwili obecnej zidentyfikowano i zarejestrowano 150 stanowisk archeologicznych, w tym również dużą ilość petroglifów sprzed kilkuset lat. Kierujący projektem badawczym Carlos Mandujano Álvarez z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Kalifornii Dolnej Południowej szuka tam śladów ludności, która zamieszkiwała owe okolice w czasach prekolumbijskich.

Pasmo górskie La Giganta (fot. Carlos Mandujano, INAH)

Teren badań obejmuje sześć różnego typu stanowisk skoncentrowanych w rejonie wąwozu zwanego La Montosa, leżącego w odległości 22 km od wybrzeża Morza Korteza. Carlos Mandujano Álvarez natrafił tam na kilka obozowisk na wolnym powietrzu i na dwa w jaskiniach oraz na dwa miejsca z petroglifami. W północnej części płaskowyżu zachowało się najwięcej przykładów sztuki naskalnej. Na obszarze o długości zaledwie 30 metrów i szerokości 20 m znajduje się ponad 100 najróżniejszych elementów. Petroglify na skraju urwiska przedstawiają motywy abstrakcyjne i geometryczne, jak kręgi, czy linie równoległe lub rozchodzące się promieniście, być może odnoszące się do ciał niebieskich. Są też wizerunki zwierząt, szczególnie zajęcy i ryb.

Jeden z petroglifów (fot. Carlos Mandujano, INAH)

Skorupki indyczych jaj sprzed 1500 lat

Oryginalny artykuł: Archaeological excavation unearths evidence of turkey's domestication 1,500 years ago

Na terenie stanu Oaxaca (Meksyk), archeolodzy Gary Feinman i Linda Nicholas (The Field Museum w Chicago) oraz Heather Lapham (University of North Carolina w Chapel Hill), podczas prac wykopaliskowych na ziemiach zamieszkiwanych przez Zapoteków, odkryli skorupki jaj i kości wylęgłych piskląt indyków, pochodzące sprzed około 1500 lat. Zostały one złożone jako dary ofiarne w latach 400-500 n.e. Rezultaty badań opublikowano w Journal of Archaeological Science: Reports.

Skorupki indyczych jaj i kostki piskląt znalezione w stanie Oaxaca
(fot. Linda Nicholas, The Field Museum)

Wnętrze Piramidy Kukulkana w Chichen Itza kryje świątynię z lat 550-800 n.e.

Oryginalny artykuł: Hallan especialistas una segunda subestructura en la Piramide de Kukulkan en Chichen Itza

W sierpniu 2015 roku, w ramach interdyscyplinarnego projektu prowadzonego przez specjalistów z Universidad Nacional Autónoma de México (UNAM) i Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), ustalono, że Piramida Kukulkana (znana też jako El Castillo – Zamek) w Chichen Itza została wzniesiona nad studnią cenote. W kolejnej, właśnie zakończonej fazie prac skupiono się na potwierdzeniu istnienia drugiej, znacznie wcześniejszej budowli, ukrytej we wnętrzu tej piramidy. Na konferencji prasowej, René Chávez Segura, Gerardo Cifuentes Nava i Esteban Hernández Quintero (z Instytutu Geofizyki), Andrés Tejero Andrade (z Wydziału Inżynierii) i Denisse Argote Espino (z INAH) przekazali, że podczas prac wykorzystano najnowsze, opracowane przez nich technologie i nieinwazyjne badania geofizyczne.

Piramida Kukulkana w Chichen Itza

Odkrycie dwóch majańskich grobowców w Holmul

Oryginalny artykuł: Sacred Maya tombs lend rare insight into rule of mysterious "snake kings"

Na terenie majańskiego stanowiska archeologicznego Holmul (Gwatemala), gdzie trzy lata temu odsłonięto wspaniały fryz zdobiący dawną świątynię, obecnie odkryto dwa grobowce. Niemal cudem umknęły one uwadze rabusiów, którzy wykopali tunele pod piramidami. Oba grobowce pochodzą z lat 650-700 n.e. Jedna komnata grobowa, ze sklepieniem, znajduje się wewnątrz piramidy, która została wzniesiona nad znacznie starszą, pochodzącą z V w. n.e. Pochowana osoba zmarła w średnim wieku, a jej zęby były inkrustowane jadeitem, co dowodzi wysokiego statusu społecznego.

Komnata grobowa odkryta w Holmul (for. Picasa/Estrada-Belli)

Prace wykopaliskowe na terenie Bejucal (Gwatemala)

Oryginalny artykuł: Ancient Maya king had luxury pleasure palace outside city he ruled

W gwatemalskiej dżungli, na terenie Bejucal, położonego w odległości zaledwie ośmiu kilometrów od dawnego królestwa El Zotz (Peten), prowadzone są prace wykopaliskowe, którymi kieruje Thomas Garrison z University of Southern California. Na odosobnionym wzgórzu archeolodzy odkryli czasową rezydencję, z której ponad tysiąc lat temu korzystali majańscy władcy z El Zotz. Miejsce to wspaniale nadawało się na odpoczynek ze względu na dostęp do źródeł wody, przyjemniejszy klimat w okresie upałów i tereny łowieckie. W miarę upływu lat kompleks pałacowy objął dwa dziedzińce i liczne pomieszczenia mieszkalne. W ruinach jednej z budowli natrafiono na fragmenty bogato zdobionej ceramiki polichromowanej, świadczące o tym, że miejsce to stanowiło rezydencję najwyższej elity.

Jedna z dwóch piramid w Bejucal (fot. Thomas Garrison)

"Spiralna świątynia" w Jaén (Cajamarca, Peru)

Oryginalny artykuł: Cajamarca: un templo en espiral escondido en Jaen

W niewielkiej odległości od głównego placu (Plaza de Armas) w Jaén (region Cajamarca, Peru), na terenie, który jeszcze dziesięć lat temu służył okolicznym mieszkańcom za wysypisko śmieci, odkryto niezwykłą budowlę ze świątynią wzniesioną na kamieniach ułożonych w taki sposób, aby wyglądem przypominały niemal perfekcyjną spiralę. Cała konstrukcja zajmuje obszar 5300 metrów kwadratowych.

Ułożone z kamieni mury tworzące spiralę (fot. Dante Piaggio)

Kult przodków w świecie Majów

Kult przodków był głęboko zakorzeniony w świecie Majów i nabierał szczególnego znaczenia w przypadku władców, którzy odwoływali się do swych zmarłych poprzedników, w tym założycieli dynastii, w celu wykazania prawa do objęcia tronu. Królewscy przodkowie odgrywali ważną rolę w życiu religijnym i politycznym, symbolicznie uczestnicząc w odprawianych ceremoniach, nadzorując je z zaświatów i spoglądając z góry na poczynania swych następców. Na kamiennych zabytkach Majów, zwłaszcza na stelach, wizerunki przodków przedstawiano niekiedy jako postacie unoszące się nad głową władcy.

Stela 4 z Ucanal, przedstawiająca w górnej części unoszącą się postać przodka
(Narodowe Muzeum Archeologii i Etnologii w mieście Gwatemala) 

Stela 31 z Tikal, przedstawiająca głowę królewskiego przodka, unoszącą się nad postacią władcy Sihyaj Chan K'awiil II (replika w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Archeolodzy INAH odkryli dziesiątki pochówków w Zacatenco

Oryginalny artykuł: Recuperan los restos de mas de 140 antiguos habitantes de Zacatenco al norte de la Ciudad de Mexico

Na terenach leżących w pobliżu Akweduktu Guadelupe, przy wzgórzu Zacatenco, na północnych krańcach miasta Meksyk, przez sześć ostatnich miesięcy archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) prowadzili prace wykopaliskowe, które odsłoniły aż 135 pochówków. O Zacatenco wspominał już w 1935 roku amerykański archeolog George Vaillant, a 30 lat później William T. Sanders, Jeffrey R. Parsons i Robert S. Santley, którzy zarejestrowali również inne miejsca położone na południe od pasma górskiego Sierra de Guadalupe. W 135 pochówkach znajdowało się 145 szkieletów, należących do niemowląt, dzieci w wieku od 3 do 10 lat oraz mężczyzn i kobiet, zarówno młodych, jak i dorosłych. Kierująca projektem Estibaliz Aguayo Ortiz przekazała, że Zacatenco było zamieszkiwane w latach 800-500 p.n.e. 

Pochówki odkryte w Zacatenco (fot. Melitón Tapia, INAH)

Pierwsza oficjalna ekspedycja archeologiczna na wyspach Coronado

Oryginalny artykuł: Realizan primera expedicion arqueologica oficial en Islas Coronado (Baja California)

W odległości około 16 kilometrów od Tijuany leżą cztery wysepki, zwane ogólnie Coronado. Są to: Coronado Sur (z zatoką Puerto Cueva), Coronado Norte, Coronado Centro i Pilón de Azúcar (zamieszkiwana przez ptactwo). Meksykański badacz Antonio Porcayo Michelin z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i Amerykanin Todd Braje z Uniwersytetu Stanowego w San Diego (Kalifornia) kierują obecnie oficjalną ekspedycją archeologiczną na wyspach, poszukując śladów pierwszych mieszkańców Ameryki.

Przemierzanie wyspy Coronado Sur (fot. Antonio Porcayo, INAH)

Przemierzanie wyspy Coronado Norte (fot. Antonio Porcayo, INAH)

Tajemniczy rytuał sprzed 8000 lat

Oryginalny artykuł: Identifican ritual de invierno en Nuevo Leon de hace 8000 anos

Dopiero obecnie, po dwudziestu latach prac, uczeni starają się złożyć elementy układanki w jedną całość, dzięki której można przekonać się, jak około 8000 lat temu wyglądały relacje pomiędzy pierwszymi mieszkańcami Meksyku a wyginiętymi obecnie zwierzętami. Araceli Rivera, badaczka z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w stanie Nuevo León (Meksyk) przekazała, że w latach 2014-2015, na stanowisku Mohinos natrafiono na znaczne ilości zębów, kości, czaszek, żeber i kręgów, należących do prehistorycznych mamutów, wielbłądów, koni, lam i bizonów.

Szczątki bizona odkryte na ziemiach stanu Nuevo Leon (fot. Araceli Rivera, INAH)

Sztuka naskalna w jaskiniach w stanie Guerrero (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Descubren grafica rupestre asociada al contacto con los espanoles en Guerrero

We wnętrzu pięciu jaskiń i jednego schroniska skalnego na stokach wzgórza Silla (zwanego też Wzgórzem Orła), w pobliżu miejscowości Lomalapa (region La Montaña, stan Guerrero, Meksyk), archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli malowidła naskalne, z których część może przedstawiać pierwsze wizerunki Hiszpanów, namalowane przez Indian Nahua krótko po Konkwiście. Dotarcie do tego stanowiska nie było łatwe, gdyż znajduje się ono na wapiennych skałach, u stóp wąwozu i wymagało czterogodzinnej pieszej wędrówki. Juz podczas pierwszej wizyty, w sierpniu 2015 roku, natrafiono tam na pozostałości ceramiki i przedmiotów wykonanych z kamienia, pochodzących zarówno z okresu 200-650 n.e., jak i z lat 900-1521. Wkrótce archeolodzy powrócą do jaskiń, aby przygotować dokładny rejestr sztuki naskalnej.

Wizerunek Hiszpana na ścianie jaskini (fot. INAH)

Geoglify z Quilcapampa (Peru)

Oryginalny artykuł: Ancient circular geoglyphs discovered in Peru

W okolicy peruwiańskiego miasta Quilcapampa (Santa Isabel de Siguas, Arequipa) odkryto liczne geoglify w formie okręgów. Justin Jennings z Royal Ontario Museum w Toronto i jego zespół, poza inspekcją terenu, wykorzystali również w swych badaniach zdjęcia satelitarne i drony. Mniejsze geoglify są widoczne z ziemi, ale duże łatwiej dostrzec z góry. Archeolodzy starają się jak najszybciej dokonać wszelkich pomiarów i zarejestrować geoglify zanim cały ten teren zostanie przeznaczony pod uprawy rolnicze. Wyniki prac, sponsorowanych przez National Geographic Society, zostały opublikowane w Journal of Archaeological Science: Reports.

Jeden z geoglifów odkrytych w okolicy Quilcapampa (fot. Justin Jennings)

Eksploracja "cenote" Xlacah w Dzibilchaltun (stan Jukatan, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Exploran el cenote Xlacah en la zona arqueologica de Dzibilchaltun

W ramach rozpoczętego w 2015 roku specjalnego i szeroko zakrojonego projektu, którego celem jest dokładny rejestr wszystkich cenotes na Półwyspie Jukatan, grupa badaczy (archeologów, inżynierów, geologów, kartografów) zdołała do tej pory zbadać około 60 cenotes na terenie stanów Jukatan i Quintana Roo. W ostatnim okresie zespół, którym kieruje specjalizujący się w archeologii podwodnej Guillermo de Anda Alanís z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) skupił się na cenote Xlacah, na terenie majańskiego stanowiska archeologicznego Dzibilchaltún. Pierwsze prace prowadzili tam nurkowie z University of Florida w 1957 roku, pod nadzorem archeologa Willy’ego Andrewsa, choć wówczas eksploracja podwodnej jaskini nie była łatwa, gdyż nie dysponowano takimi technikami, jak dzisiaj.

Cenote Xlacah w Dzibilchaltun (fot. Karla Ortega, Proyecto Gran Acuifero Maya)

Mija 10 lat od odkrycia największego monolitu z wizerunkiem Tlaltecuhtli

Oryginalny artykuł: Se cumplen 10 anos del descubrimiento del monolito de la diosa Tlaltecuhtli

Dziesięć lat temu, 2 października 2006 roku, w Centrum Historycznym miasta Meksyk, gdzie niegdyś znajdowała się ceremonialna część dawnego Tenochtitlan, archeolodzy Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli ogromną rzeźbę z wizerunkiem bogini ziemi Tlaltecuhtli. Monolit ma wymiary 4,17 m na 3.62 m, grubość 40 cm, a waży aż 12 ton. W kolejnych latach, w ramach Projektu Templo Mayor, którym kierował Leonardo López Luján, zarejestrowano aż 45 depozytów ofiarnych, powiązanych bezpośrednio z rzeźbą i zawierających około 70 000 najróżniejszych artefaktów, muszli i szkieletów zwierząt. Obecnie monolit zajmuje szczególne miejsce w Muzeum Templo Mayor i chociaż zachowało się ponad 40 różnych wizerunków bogini Tlaltecuhtli, to jednak żaden z nich nie dorównuje mu rozmiarami.

Monolit w momencie odkrycia w 2006 r. (fot. Projekt Templo Mayor, INAH)

Ślady pierwszych Amerykanów w Cueva Tecolote #2 (Półwysep Kalifornijski)

Oryginalny artykuł: Estudian Cueva Tecolote 2, un asentamiento paleocostero de 10 000 anos de antigueedad

W Zatoce La Paz, na wprost Wyspy Ducha Świętego (Kalifornia Dolna Południowa), uczeni z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) badają stanowisko archeologiczne, zwane Cueva Tecolote #2, gdzie zachowały się ślady pierwszych mieszkańców kontynentu amerykańskiego. W tej jaskini, znajdującej się na wysokości 30 m n.p.m., na plaży Tecolote, natrafiono na liczne pozostałości muszli. Mięczaki służyły za pożywienie, ale muszle wykorzystywano do wyrobu ozdób, a nawet używano jako narzędzia. Odkryto też kamienne skrobaczki, półokrągły nóż i trójkątne ostrze krzemienne, choć krzemień nie jest często spotkany w tym regionie. Na podstawie datowania radiowęglowego muszli ustalono, że znaleziska pochodzą sprzed 10 000 lat, co czyni z Cueva Tecolote #2 jedno z najstarszych stanowisk archeologicznych na Półwyspie Kalifornijskim.

Wejście do jaskini, oznaczonej jako stanowisko archeologiczne Cueva Tecolote #2 (fot. Harumi Fujita)

Kierująca badaniami Harumi Fujita podaje, że miejsce to było zamieszkiwane od wczesnego holocenu do późnego holocenu, a przybrzeżne obozowiska wyraźnie świadczą o eksploatacji surowców pochodzących z morza. Analizy zebranego materiału dowodzą, że poławiano nie tylko mięczaki, ale również żółwie morskie, różne gatunki ryb, jeżowce i kraby. Poza tym wyrabiano przedmioty z kości, przypuszczalnie jeleni, wykorzystywane do obróbki włókien.

Nóż znaleziony w Cueva Tecolote #2 (fot. Harumi Fujita)

Odtworzenie wyglądu "Władcy z Sipán”

Oryginalny artykuł: Lord of Sipan's face reconstructed using 3D imaging

Kiedy w 1987 roku, w Huaca Rajada (północne Peru), Walter Alva natrafił na wspaniały grobowiec tak zwanego „Władcy z Sipán”, odkrycie to uznano za jedno z najbardziej znaczących w archeologii XX wieku. Uczeni przyjęli, że pochowany mężczyzna był wysokiej rangi wojownikiem-kapłanem i jednocześnie zarządzał rejonem doliny Lambayeque. Obecnie, dzięki zastosowaniu najnowszej technologii, przygotowano trójwymiarowy obraz, dzięki któremu możemy przekonać się, jak "Władca z Sipán” wyglądał za życia. Zadania tego podjęli się brazylijscy eksperci zajmujący się medycyną sądową, we współpracy z badaczami z Uniwersytetu Inca Garcilaso de la Vega i z Muzeum Tumbas Reales de Sipán.

Kolejne etapy pracy nad zrekonstruowaniem wyglądu "Władcy z Sipán"
(fot. Muzeum Tumbas Reales de Sipán)

Nowe odkrycia związane z kulturami Lambayeque i Mochica

Oryginalny artykuł: Descubren "Templo Quemado" de la cultura Lambayeque en Luya

Podczas ostatniego sezonu prac prowadzonych na terenie kompleksu archeologicznego Cerro Luya (pomiędzy dolinami Chancay i La Leche, 25 km od miasta Chiclayo, Peru) natrafiono na ważne świadectwa kultur Lambayeque i Mochica. Walter Alva, dyrektor Muzeum Tumbas Reales de Sipán podkreślił, że na szczególną uwagę zasługuje odkrycie świątyni, pochodzącej z lat 900-1200 n.e. i znajdującej się w centralnej części skalistego wzniesienia, po wschodniej stronie stanowiska. Wykopaliska pozwoliły odsłonić fragment rampy wejściowej i platformy schodkowe. Główny ołtarz, którego druga faza konstrukcyjna przypada na okres rozkwitu kultury Lambayeque i który jest zorientowany na linii wschód-zachód, został całkowicie spalony już w czasach prekolumbijskich, a przyczyny pożaru stanowią przedmiot badań. Walter Alva uważa, że spalenie świątyni mogło być związane z zachodzącymi zmianami społecznymi bądź z jej rytualnym zniszczeniem jako miejsca o charakterze sakralnym.

Prace wykopaliskowe w Cerro Luya (fot. Andina)

Sztuka naskalna w Boca de Potrerillos

Oryginalny artykuł: Boca de Potrerillos - 15-anos como Zona de Monumentos Arqueologicos

Boca de Potrerillos to szczególne stanowisko archeologiczne w północno-wschodniej części Meksyku, gdyż właśnie tam znajduje się najwięcej rytów naskalnych i to nie tylko w odniesieniu do Meksyku, ale prawdopodobnie całego kontynentu amerykańskiego. Boca de Potrerillos leży w odległości około 14 kilometrów od stolicy gminy Mina (stan Nuevo León). Na tysiącach bloków skalnych odkryto tam kilkanaście tysięcy najróżniejszych petroglifów, które na przestrzeni 7700 lat (od 5920 r. p.n.e. do 1760 r., czyli do momentu kontaktu z Hiszpanami) pozostawiły po sobie tubylcze grupy łowców-zbieraczy..

Głazy z petroglifami w Boca de Potrerillos (fot. Mauricio Marat / INAH)

Błękit indygowy znany był w Peru już 6000 lat temu

Oryginalny artykuł: The world's earliest known use of indigo dye found in Peru

Kiedy Hiszpanie dotarli do Ameryki, andyjskie techniki tkackie i sposoby barwienia tkanin wywarły na nich wielkie wrażenie. Najstarsze pozostałości bawełnianych tkanin, znalezionych na tym terenie, pochodzą z Huaca Prieta, z centrum ceremonialnego w regionie La Libertad (Peru), gdzie prace archeologiczne prowadzono już w latach 40-tych XX wieku. Wcześniejsze badania sugerowały, że najdawniejsze tkaniny bawełniane z tego ośrodka, wykonane z przędzy w niebieskim kolorze, mogą być datowane na około 6000 lat. Jednak nie potrafiono wówczas stwierdzić, czego użyto do wyrobu tego barwnika.

Bawełniana tkanina z Huaca Prieta, utkana z przędzy w białym i niebieskim kolorze,

pochodząca sprzed 5848-5585 lat (fot. Lauren A. Badams)

Huaca Toledo na terenie Chan Chan

Oryginalny artykuł: Huaca Toledo fue un edificio ceremonial del complejo Chan Chan

Na terenie kompleksu archeologicznego Chan Chan (dystrykt Huanchaco, prowincja Trujillo, region La Libertad), prowadzone są prace wykopaliskowe w ramach Projektu Huaca Toledo. W poprzednich latach badacze skupiali się głównie na zespołach budowli otoczonych murami. Teraz okazało się, że Huaca Toledo, która pochodzi z okresu znanego jako Późne Chimu (około 1350-1400 n.e.) jest wyjątkowo ciekawą budowlą, różniącą się znacznie od innych, wzniesionych na ziemiach północnego wybrzeża Peru. Huaca Toledo jest budowlą schodkową o wysokości ponad 20 metrów, której boki mają po około 90 metrów długości. Na szczyt świątyni prowadzą schody, znajdujące się na narożnikach północno-wschodnim i północno-zachodnim. Ich odmienność polega na tym, że we wnętrzu umieszczono komory wypełnione żwirem i kamieniami, a dopiero później pokryto je cegłami adobe, dzięki czemu schody zyskały szczególny wygląd. Jak podkreśla María Elena Cordova Burga, dyrektorka Proyecto Especial Complejo Arqueológico Chan Chan, taka technika konstrukcyjna nie była typowa i dlatego jest to ważne odkrycie.

Prace przy Huaca Toledo na terenie kompleksu archeologicznego Chan Chan (fot. Andina)

Potwierdzenie autentyczności majańskiego Kodeksu Grolier

Oryginalny artykuł: 13th-century Maya codex long shrouded in controversy proves genuine

Kodeks Grolier, jeden z czterech majańskich manuskryptów, które przetrwały do naszych czasów, został znaleziony przez rabusiów w jaskini w stanie Chiapas (Meksyk) w 1965 roku. Rękopis nabył zamożny kolekcjoner meksykański Josué Sáenz, który wysłał go do Nowego Jorku na wystawę, choć potem manuskrypt powrócił do Meksyku i trafił do Narodowego Instytutu Antropologii i Historii. Jednak w przeciwieństwie do Kodeksów: Drezdeńskiego, Madryckiego i Paryskiego, które bez cienia wątpliwości uznano za autentyczne, na Kodeks Grolier spoglądano ze sceptycyzmem. Najnowsze szczegółowe badania Kodeksu Grolier wykazały, że nie tylko jest on oryginalny, ale przypuszczalnie jest najstarszym ze wszystkich zachowanych rękopisów prekolumbijskich. Światowej sławy majaniści: Stephen Houston (Brown University, Providence), Michael D. Coe (emerytowany profesor University of Harvard), Mary Miller (Yale University) i Karl Taube (University of California-Riverside) przejrzeli dokładnie wszystkie informacje na temat manuskryptu i poddali je obiektywnej analizie. Przygotowano również nowe faksymile wszystkich stron kodeksu.

Kodeks Grolier - strona 9

Odkrycie pochówków w Chotuna-Chornancap

Oryginalny artykuł: Hallan entierros prehispanicos con posibles sacrificios de ninos

Na terenie kompleksu ceremonialnego Chornancap, w północnym regionie Lambayeque, peruwiańscy archeolodzy natrafili na kilkanaście pochówków prekolumbijskich. Odkrycia dokonano podczas wykopalisk prowadzonych w ramach Projektu Chotuna-Chornancap, podjętego przez Unidad Ejecutora 005 Naylamp z Ministerstwa Kultury. Pracami kieruje archeolog Carlos Wester La Torre, który przekazał, że pochówki datowane są na XV-XVI w. n.e. i pochodzą z czasów kultury Chimú-Inca.

Prace wykopaliskowe na terenie kompleksu ceremonialnego Chotuna-Chornancap
(fot. Unidad Ejecutora 005)

Kamienna rzeźba krokodyla z Lambityeco

Oryginalny artykuł: Crocodile carving played ritual role in Ancient Mesoamerican city

Na terenie stanowiska archeologicznego Lambityeco (Valle de Tlacolula, stan Oaxaca, Meksyk) odkryto kamienną rzeźbę przedstawiającą krokodyla, która dostarcza informacji na temat dawnych praktyk rytualnych i związków tego ośrodka z potężnym Monte Albán. Historia Lambityeco sięga co prawda okresu preklasycznego, ale okres rozkwitu przydał na lata począwszy od 500 r. n.e. Już podczas pierwszych wykopalisk w latach 60-tych XX wieku natrafiono na pozostałości dwóch pałaców, a zachowane w jednym z nich malowidła wskazywały na bliskie relacje z Monte Albán. Przez ostatnie cztery lata prace na terenie Lambityeco prowadzą badacze z Field Museum z Chicago. W wywiadzie dla Live Science, archeolog Gary Feinman przekazał, że byli szczególnie zainteresowani boiskiem do gry w piłkę, która jak wiadomo miała duże znaczenie dla mieszkańców Mezoameryki

Kamienna rzeźba przedstawiająca krokodyla, znaleziona w Lambityeco

(fot. Linda M. Nicholas, The Field Museum)

Kaktus z El Paraíso (Peru)

Oryginalny artykuł: Arqueologos hallan un cactus de 4000 anos de antiguedad

Podczas prac wykopaliskowych, prowadzonych na terenie kompleksu archeologicznego El Paraíso (Peru), natrafiono na nietypowy depozyt ofiarny, zawierający kaktus liczący 4000 lat. Kaktus o długości około 30 centymetrów zachował się w doskonałym stanie i nadal ma kilka kolców. Jak wyjaśniają badacze, przypuszczalnie chodzi o gatunek kaktusa o właściwościach halucynogennych, znanego pod nazwą San Pedro (Echinopsis pachanoi). Dayanna Carbonel zaznaczyła, że po raz pierwszy znaleziono kaktus w kontekście archeologicznym, a umieszczenie kaktusa wśród darów ofiarnych dowodzi jego znaczenia dla dawnych mieszkańców. Santiago Morales uważa, że kaktus mógł być wykorzystywany podczas rytuałów, gdyż znajdował się w pomieszczeniu przylegającym do sali ceremonialnej.

Kaktus znaleziony w El Paraíso (fot. EFE)

Eksperci z Uniwersytetu Harvarda badają DNA "Damy z Cao"

Oryginalny artykuł: Expertos de Universidad de Harvard estudian ADN de Dama de Cao

Specjaliści z Uniwersytetu Harvarda (USA) rozpoczęli badania DNA słynnej “Damy z Cao”. Jak poinformował archeolog Régulo Franco Jordán, odpowiedzialny za kompleks El Brujo, analizy obejmą też sześć osób, które towarzyszyły zmarłej. Próbki znajdują się już w laboratorium w USA, a rezultaty badań zostaną ogłoszone w 2017 roku. Eksperci zamierzają stwierdzić, czy istniały jakieś bezpośrednie więzi pomiędzy osobami, których szczątki znaleziono w grobie, a zatem Damą z Cao, kapłanami (głównym i pomocniczym), młodymi kobietami złożonymi w ofierze i strażnikiem. Dzięki obecnej, zaawansowanej technologii, na podstawie DNA można ustalić pochodzenie zarówno ze strony matki, jak i ojca, dzięki czemu badania są bardziej kompletne.

Zachowane szczątki Damy z Cao (fot. Andina)

Odsłanianie manuskryptu ukrytego pod Kodeksem Selden

Oryginalny artykuł: Hidden ancient Mexican manuscript discovered

Kodeks Selden, znany też jako Kodeks Añute, jest jednym z pięciu kodeksów misteckich (wraz z Kodeksami: Bodley, Nuttall, Vindobonensis i Colombino-Becker), które przetrwały do naszych czasów. Chociaż Kodeks Selden został ukończony około 1556 roku, to jednak uważany jest za dokument prekolumbijski, gdyż nie dopatrzono się w nim żadnych wpływów hiszpańskich. Nie wiadomo, jak manuskrypt trafił w XVII wieku do rąk angielskiego prawnika Johna Seldena, który interesował się historią i posiadał już wówczas spory zbiór dawnych dokumentów, również z rejonu Mezoameryki, jak Kodeks Mendoza i tak zwany Rollo Selden. Po śmierci kolekcjonera, Kodeks Selden został przekazany do Bodleian Libraries w Oxfordzie (Anglia), gdzie przechowywany jest do chwili obecnej. Kodeks Selden stanowi złożoną w harmonijkę wstęgę o długości pięciu metrów, wykonaną ze skóry jelenia i pokrytą warstwą wyprawy wapiennej. Namalowane żywymi kolorami sceny pokrywają tylko jedną stronę manuskryptu, co juz dawno temu zaintrygowało uczonych, gdyż pozostałe kodeksy misteckie obejmowały zarówno awers, jak i rewers. Podejrzewano, że Kodeks Selden może zawierać wcześniejszy dokument, który został zakryty, a zatem może być palimpsestem. Przypuszczenie to zostało ostatecznie potwierdzone przez najnowsze badania, które prowadzą: Ludo Snijders z Leiden University (Holandia), David Howell z Bodleian Libraries (Oxford, Anglia) i Tim Zaman z University of Delft (Holandia).

Jedna ze stron Kodeksu Selden (The Bodleian Library, Oxford)

Kadzie do nixtamalizacji w Tehuacán Viejo

Oryginalny artykuł: Hallan posible evidencia de nixtamalizacion prehispanica en Tehuacan Viejo

W kompleksie ceremonialnym na terenie stanowiska archeologicznego Tehuacán Viejo (stan Puebla, Meksyk), archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli cztery niewielkie kadzie z okresu postklasycznego (z lat 1000-1350 n.e.), które mogą stanowić świadectwo prekolumbijskiej nixtamalizacji, czyli specjalnego przygotowywania masy kukurydzianej, używanej do wyrobu tortilli. Noemí Castillo Tejero, od ponad 20 lat prowadząca prace w rejonie Tehuacán przekazała, że kadzie znajdują się w dwóch z czterech kompleksów architektonicznych: jedna w Budowli V w Grupie III, a trzy pozostałe w Grupie I, z czego jedna w Budowli XI i dwie w Budowli X.

Jedna z kadzi odkrytych w Tehuacán Viejo (fot. Noemi Castillo Trejo)

Nowy pogląd na temat zasiedlania Ameryki

Oryginalny artykuł: Theory on how humans populated America is unviable, study finds

Zgodnie z najczęściej przyjmowanymi hipotezami, pierwsi ludzie, którzy dotarli do Ameryki Północnej przez pomost lądowy pomiędzy Syberią a Alaską, musieli poczekać, aż lodowce pokrywające ziemie obecnej Kanady zaczną ustępować, dzięki czemu powstało przejście pozwalające na kontynuowanie wędrówki na południe. Najnowsze badania, których wyniki opublikowano w czasopiśmie Nature obalają te przypuszczenia. Eske Willerslev z Centrum Geogenetyki Uniwersytetu w Kopenhadze wykorzystał próbki dawnego DNA, aby przekonać się o tym, jakie zmiany następowały w ekosystemie w okresie ustępowania lodowców. Międzynarodowa grupa uczonych zdołała ustalić, kiedy i jak pojawiły się flora i fauna, które umożliwiły przejście. Badacze podkreślają, że o ile ludzie mogli wędrować tym korytarzem około 12 600 lat temu, to jednak wcześniej było to niemożliwe ze względów biologicznych, gdyż brakowało najważniejszych środków do przetrwania takich, jak drewno na opał i narzędzia, a przede wszystkim zwierzyny, która była tak istotna dla łowców-zbieraczy. Jak podkreśla Eske Willerslev, chociaż przejście istniało już ponad 13 000 lat temu, to trudno byłoby je wykorzystać. Oznaczałoby to, że pierwsi ludzie, którzy pojawili się na południu znacznie wcześniej, musieli dotrzeć tam inną drogą, prawdopodobnie  wzdłuż wybrzeża Oceanu Spokojnego.

Mapa migracji. Brązowa strzałka pokazuje trasę sugerowaną wcześniej.
Żółta strzałka pokazuje trasę ustaloną przez zespół Willersleva

Badania artefaktów z grobu "Czerwonej Królowej" w Palenque

Oryginalny artykuł: Nuevos estudios indagan en el origen del ajuar de la Reina Roja

W 1994 roku, w Świątyni XIII w Palenque odkryto grób “Czerwonej Królowej”, której przydomek pochodzi od warstwy cynobru pokrywającej jej szczątki. Ustalenie tożsamości kobiety przez lata stanowiło przedmiot badań. Arnoldo González Cruz, kierujący projektem archeologicznym w Palenque jest przekonany, że była to Ix Tz’akbu Ajaw, żona króla K’inich Janahb Pakal. Znaleziona w grobie ceramika datowana jest na lata 660-683 n.e., co pozostaje zgodne z informacją o śmierci Ix Tzk’akbu Ajaw w 672 r. n.e., upamiętnionej w tekście wyrzeźbionym na panelu w Świątyni Inskrypcji. Poza tym, szczególne nakrycie głowy pochowanej kobiety przypomina to, w którym została ona przedstawiona na zabytkach w Palenque. Zgodnie z inskrypcjami, Ix Tz’akbu Ajaw pochodziła z ośrodka sprzymierzonego z Palenque i znanego jako Uxte’k’uh, choć do dnia dzisiejszego nie udało się zidentyfikować tego miejsca na mapie archeologicznej ziem Majów. Być może do ustalenia miejsca pochodzenia „Czerwonej Królowej” przyczynią się najnowsze badania, oparte na technice mikroskopii elektronowej i archeologii eksperymentalnej, którym poddano wyprawę grobową, co pozwoliło odtworzyć proces wykonania poszczególnych artefaktów i porównania go z innymi przedmiotami z ziem Majów.

Maska z malachitu i diadem z jadeitu z grobu "Czerwonej Królowej"
(fot. Héctor Montaño, INAH) 

Odkrycia na wzgórzu Cerro Pacífico (Peru)

Oryginalny artykuł: Los Olivos: hallan vestigios de 6-mil anos durante excavaciones arqueologicas

Od kwietnia bieżącego roku, na wzgórzu znanym jako Cerro Pacífico, w dystrykcie Los Olivos (Peru), prowadzone są prace wykopaliskowe którymi kieruje archeolog Luís Ángel Flores Blanco. Na wzgórzu odkryto zawiniątko grobowe ze szczątkami ssaka z rodziny wielbłądowatych. Datowania, przeprowadzone w laboratoriach w USA i w Japonii dowodzą, że zawiniątko pochodzi sprzed niemal 6 000 lat.

Szczątki ssaka z rodziny wielbłądowatych, odkryte na wzgórzu Cerro Pacífico (fot. Peru21)

Nowe spojrzenie na społeczeństwo Cahokii

Oryginalny artykuł: Studies provide new insight on Cahokia

Najnowsze badania podają w wątpliwość wcześniejszą interpretację ważnego grobowca w Kopcu 72 w Cahokii, prekolumbijskim mieście leżącym w pobliżu obecnego Saint Louis, w stanie Illinois (USA). Okazuje się bowiem, że „paciorkowy pochówek” (nazwany tak ze względu na około 20 000 paciorków z muszli, znalezionych w jego wnętrzu)) nie służył – jak  do tej pory sądzono – podkreśleniu męskiej władzy, lecz zawiera szczątki zarówno mężczyzn, jak i kobiet o wysokim statusie społecznym. Wyniki analiz, przeprowadzonych przez uczonych z University of Illinois i ich współpracowników z innych ośrodków, zostały opublikowane w czasopiśmie American Antiquity. W pracach brali udział, między innymi:  Thomas Emerson, Kristin Hedman i Eve Hargrave z Illinois State Archaeological Survey, Dawn Cobb z Illinois State Museum Society i Andrew Thompson z University of Cincinnati College of Medicine.

"Paciorkowy pochówek" w Kopcu 72 w Cahokii (autorka ilustracji: Julie McMahon)

Mezoamerykańska gra w piłkę

W piłkę grano na obszarze całej Mezoameryki, skąd dotarła zarówno na ziemie obecnej Arizony (USA), zamieszkiwane przez przedstawicieli kultury Hohokam, jak i na wyspy Morza Karaibskiego (Haiti, Dominikanę i Portoryko), gdzie po raz pierwszy zobaczyli ją Hiszpanie. Do chwili obecnej, na terenie Mezoameryki zarejestrowano około 1600 boisk do gr w piłkę, znajdujących się na niemal 1300 stanowiskach archeologicznych z czasów prekolumbijskich. Najstarsze boisko, zbudowane w latach 1400-1250 p.n.e. odkryto w Paso de la Amada, ośrodku położonym na wybrzeżu Oceanu Spokojnego, w stanie Chiapas (Meksyk). Figurki przedstawiające postacie graczy pojawiły się również już w okresie preklasycznym, przede wszystkim w San Lorenzo (stan Veracruz, Meksyk), datowane na lata 1500-1100 p.n.e., a także w Tlatilco i Tlapacoya (Dolina Meksyku) oraz w El Opeño (stan Michoacán, Meksyk), pochodzące z lat 1500-900 p.n.e.

Figurki graczy w piłkę z El Opeño (stan Michoacán, Meksyk), pochodzące z okresu preklasycznego (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Figurki graczy z Ticomán (stan Puebla, Meksyk), pochodzące z późnego okresu preklasycznego (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Boiska do gry miały kształt zbliżony do dużej litery I lub – bardziej obrazowo – do podwójnej litery T. Płytę boiska, po obu stronach, ograniczały mury zdobione niekiedy rzeźbami, fryzami lub nawet niewielkimi świątyniami.

Boisko do gry w piłkę, przedstawione w misteckim Kodeksie Colombino
(kopia w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Boiska różniły się rozmiarami. Najstarsze boisko w Paso de la Amada miało długość 80 metrów. Największe boiska Majów znajdują się w Chichén Itzá (stan Jukatan, Meksyk) – o długości 168 metrów i w Nixtun-Ch’ich’ (Peten, Gwatemala) – o długości 135 metrów.

Boisko do gry w piłkę w Chichén Itzá (stan Jukatan, Meksyk)