Na terenie Tulum natrafiono na jaskinię ze szczątkami zmarłych

Oryginalny artykuł: Localizan cueva con depósitos mortuorios al interior del recinto amurallado de Tulum, en Quintana Roo

Na terenie otoczonego murem miasta Majów Tulum (stan Quintana Roo, Meksyk) archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na wejście do jaskini, które było zamknięte dużym kamieniem. Odkrycia dokonano podczas prac nad utworzeniem nowej ścieżki pomiędzy Budowlami 21 (Świątynią Kolumn) i 25 (Świątynią Halach Uinic). Jak podaje kierujący projektem José Antonio Reyes Solís, w górnej części przedniej ściany jaskini znaleziono muszlę morską przyklejoną do podłoża skalnego jako część dekoracji wykonanej przez dawnych Majów. 

Wnętrze jaskini (fot. Jeronimo Aviles Olguin, INAH)

Odkryto dwa kamieniołomy Inków

Oryginalny artykuł: Sorprendente hallazgo en Cañete: descubren canteras incaicas en Quilmaná y Quinta Freno

Badacze z Projektu Qhapaq Ñan odkryli dwa kamieniołomy Inków wraz z odpowiadającymi im warsztatami. Znajdują się one na wzgórzach Quilmaná i Quinta Freno w prowincji Cañete, region Lima. Jak podaje Ministerstwo Kultury, pochodzące stąd bloki kamienne służyły do budowy murów w El Huarco w Cerro Azul i Vilcahuasi w San Luis de Cañete. Są to jedyne, jak dotąd, kamieniołomy zidentyfikowane na całym peruwiańskim wybrzeżu. 

Jeden z kamieniołomów odkrytych w prowincji Canete (fot. Andina)

W Peru zidentyfikowano 29 nowych geoglifów

Oryginalny artykuł: Formidable hallazgo en Ica: descubren geoglifos con forma de felinos y seres antropomorfos

Ekipa złożona z 20 studentów i archeologa Omara Bendezú De la Cruz z Universidad Nacional San Luis Gonzaga w Ica (Peru) odkryła 29 nowych geoglifów, znajdujących się w prowincji Nazca, w regionie Ica. Geoglify przedstawiają dzikie koty i postacie antropomorficzne. 

Nowo odkryte geoglify w regionie Ica (fot. Andina)

Projekt badawczy, prowadzony za zgodą Ministerstwa Kultury, trwał przez cztery miesiące. Jak podaje Omar Bendezú De la Cruz, znalezione geoglify pochodzą z lat 300 p.n.e. - 100 n.e., obejmując okres od późnego Paracas do wczesnej Nasca.

Geoglify na zboczach wzgórz (fot. Andina)

W Tambo Inga natrafiono na trzy zawiniątka grobowe

Oryginalny artykuł: Puente Piedra: hallan tres fardos funerarios en sitio arqueológico

W kompleksie archeologicznym Tambo Inga, położonym w dzielnicy Puente Piedra, w północnej części Limy, gdzie od trzech miesięcy prowadzone są prace wykopaliskowe odnaleziono trzy zawiniątka grobowe, z których jedno odpowiada młodej kobiecie zmarłej w wieku od 18 do 23 lat. Jak podkreśla Roxana Gómez Torres, kierująca projektem Tambo Inga, są to pierwsze pochówki odkryte podczas tych wykopalisk i mają ogromne znaczenie, gdyż dzięki nim będzie można uzyskać informacje na temat życia dawnych mieszkańców na tym obszarze północnej Limy.

Kompleks archeologiczny Tambo Inga (fot. Andina)

Znaleziska na ziemiach Majów

Oryginalne artykuły: En Ek’ Balam, Yucatán, descubren antiguo chultún reutilizado como cámara funeraria, El INAH indaga en una gruta descubierta en el Tramo 5 sur del Tren Maya

W pewnym momencie historii dawny zbiornik na wodę (tak zwany chultún), znajdujący się na południowym krańcu Podwyższonego Placu Wschodniego na Akropolu w Ek' Balam, mieście Majów na Jukatanie, został ponownie wykorzystany jako przestrzeń grobowa, w której złożono szczątki dwóch osób. Zbiornik jest ograniczony niskim kamiennym murem i posiada małe schody z dwoma stopniami. Chultún ma kształt dzwonu o głębokości 2,98 metra, a jego średnica w dolnej części wynosi 2,10 metra. Samo wejście ma natomiast średnicę 54 cm.

Szczątki kostne złożone na dnie chultuna w Ek' Balam (fot. INAH)

W Bosque de Chapultepec (miasto Meksyk) odkryto groby sprzed 3500 lat

Oryginalny artykuł: Con más de 3,000 años de antigüedad, descubren fosas funerarias en el Bosque de Chapultepec

Kilka metrów od alei Constituyentes, na skraju trzeciego odcinka Bosque de Chapultepec w mieście Meksyk, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na groby z czasów prekolumbijskich, spośród których wyróżnia się dziesięć w formie ściętego stożka, pochodzących sprzed 3500 lat. Połowa z nich zawiera pochówki ludzi. Odkrycie jest rezultatem prac prowadzonych przez Dyrekcję Ratownictwa Archeologicznego INAH, w porozumieniu z Narodowym Muzeum Historii w Zamku Chapultepec.

Teren prac wykopaliskowych (fot. INAH)

Odkrycie pięciu mumii w Huaca La Florida

Oryginalny artykuł: Descubren cinco fardos funerarios prehispánicos y escalinata en huaca del Rímac

Archeolodzy pracujący w Huaca La Florida (dzielnica Rímac, Lima, Peru) znaleźli pięć zawiniątek grobowych, z których cztery zawierały mumie dzieci, a jedno mumię osoby dorosłej. Należały one do kultury Ychsma, która rozwinęła się na środkowym wybrzeżu Peru zanim Imperium Inków rozrosło się i objęło obszary regionu andyjskiego. Mumie liczą ponad tysiąc lat i znajdowały się u podnóża schodów na niewielkim wzgórzu, na którym prawdopodobnie niegdyś wznosiła się świątynia.

Schody, u podnóża których znaleziono mumie (fot. Andina)

Grupa El Palomar w Uxmal udostępniona zwiedzającym

Oryginalny artykuł: Aumenta en 20% el recorrido por la Zona Arqueológica de Uxmal, en Yucatán, con la apertura del Grupo El Palomar

17 listopada Grupa El Palomar („Gołębnik”) w Uxmal, mieście Majów na Jukatanie, została otwarta dla zwiedzających. Specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i okoliczni mieszkańcy, których pracami kierował archeolog José Huchim Herrera przeprowadzili badania i odrestaurowali Patio Hundido („Zagłębiony Dziedziniec”) oraz Grupo Tardío („Grupę Późną”) tego kompleksu, który jest fundamentalny dla zrozumienia rozwoju Uxmal, miasta liczącego niegdyś prawie 25 000 mieszkańców.

Grupa El Palomar (fot. INAH)

Prace w Kuélap z wykorzystaniem najnowszych technologii

Oryginalny artykuł: Kuélap: con drones, modelamiento 3D y radar satelital buscan recuperar sitio arqueológico

Drony na podczerwień, radar satelitarny i modelowanie 3D odgrywają kluczową rolę w pracach na terenie stanowiska archeologicznego Kuélap (w Valle Alto del Utcubamba, region Amazonas, Peru), ośrodka kultury Chachapoyas, gdzie w kwietniu ubiegłego roku doszło do zawalenia się części muru (post: „Specjaliści ratują mur otaczający Kuélap”). World Monuments Fund Peru współpracuje z Ministerstwem Kultury, dostarczając informacji uzyskanych dzięki tym nowym technologiom. Wsparcia udzielają też różne instytucje publiczne i prywatne, krajowe i zagraniczne. Renowacja Kuélap odbywa się w ramach specjalnego programu badań archeologicznych i interdyscyplinarnych, którym kieruje José Bastante. 

Stanowisko archeologiczne Kuelap (fot. Andina)

Wieści z Edzná i Chichén Itzá

Oryginalne artykuły: A través del Promeza, se explora y consolida un edificio de Edzná que arroja evidencia de vínculos con Chichén Itzá, En Chichén Itzá, Yucatán, emerge el rostro esculpido de un guerrero

Archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) prowadzą prace związane z eksploracją i konsolidacją Budowli 512 w Edzná, mieście Majów w meksykańskim stanie Campeche. Konstrukcja ta została częściowo odsłonięta w pierwszej dekadzie tego stulecia, choć zarejestrowano ją po raz pierwszy już pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku. Jak podaje kierujący pracami archeolog Antonio Benavides Castillo, Budowla 512 została wzniesiona na planie czworokąta, ma wejście z portykiem i dwa pomieszczenia. Pochodzi z wczesnego okresu postklasycznego (z lat 900-1200), ale jest dobudowana do znacznie starszej konstrukcji z wczesnego okresu klasycznego (z lat 200-600). 

Budowla 512 w Edzna (fot. INAH)

Zawiniątka grobowe odkryte w Cerro Colorado

Oryginalny artykuł: Cerro Colorado: suman 18 los fardos prehispánicos descubiertos y 12 de ellos son neonatos

Na terenie stanowiska archeologicznego Cerro Colorado, położonego w pobliżu miasta Barranca (Dolina Pativilca, Peru), zespół peruwiańskich i polskich badaczy odkrył 18 zawiniątek grobowych, z których dwanaście należy do noworodków. Kierujący pracami Plinio Guillén podkreśla znaczenie Cerro Colorado jako miejsca odprawiania ceremonii religijnych. Wstępne wyniki wykopalisk prowadzonych w ubiegłym roku wykazały, że Cerro Colorado było zamieszkane przez 3500 lat, od około 2400 r. p.n.e., a zatem mogło być współczesne Caral. W późniejszym okresie było zajmowane przez przedstawicieli innych kultur, jak Chavín, Huari i Chancay. 

Jedno z zawiniątek grobowych odkrytych w Cerro Colorado (fot. Andina)

Nienaruszony grobowiec w San Juan Ixcaquixtla

Oryginalny artykuł: El Centro INAH Puebla explora tumba intacta por más de 1,500 años, en San Juan Ixcaquixtla

Specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) badają grobowiec tradycji mistecko-zapoteckiej odkryty w San Juan Ixcaquixtla (stan Puebla, Meksyk). Pozostawał on nienaruszony przez ponad 1500 lat i ukryty pod jedną z uliczek miasta aż do momentu prowadzonych tam prac urbanizacyjnych. Jak zaznacza archeolog Alberto Diez-Barroso Repizo, w położonym na wzgórzu San Juan Ixcaquixtla tego typu odkrycia nie są rzadkością. W kwietniu 2004 roku natrafiono tam na Grobowiec 1, składający się z trzech komór i niezwykłego malowidła ściennego, a we wrześniu 2013 r. na jeszcze jeden znajdujący się w bocznej uliczce przy rynku miejskim. 

Jedno z pomieszczeń nowo odkrytego grobowca (fot. INAH) 

Kompleks Los Morteros może pochodzić sprzed co najmniej 6000 lat

Oryginalny artykuł: ¡Confirmado! Sitio Los Morteros es la arquitectura de adobe más antigua de América

Chociaż początkowo szacowano, że stanowisko archeologiczne Los Morteros, położone w dolinie Chao (region La Libertad, północne wybrzeże Peru), liczyło 5000 lat (post: „Najstarsza w Ameryce budowla z cegieł adobe”), najnowsze analizy datowania radiowęglowego pozostałości botanicznych, fauny i ludzkich kości wykazały, że kompleks ten ma co najmniej 6000 lat. Stanowi to jednocześnie potwierdzenie, że jest to najstarsza monumentalna architektura zbudowana z adobe (cegieł suszonych na słońcu) na kontynencie amerykańskim. Informację tę przekazała Ana Cecilia Mauricio, która od 2012 roku kieruje pracami w Los Morteros. Ich celem jest zrekonstruowanie historii tego miejsca, poznanie sposobu życia jego mieszkańców i ich związku z otoczeniem.

Stanowisko archeologiczne Los Morteros (fot. Andina)

Nowe datowanie sztuki jaskiniowej w Portoryko

Oryginalny artykuł: New dating of cave art reveals history of Puerto Rican people

W jaskiniach krasowych w Portoryko zachowało się wiele przykładów dawnej sztuki naskalnej. Do tej pory jej wiek określano na podstawie datowania znalezionych tam artefaktów archeologicznych, ale jest to względne i może nie odzwierciedlać prawdziwego czasu powstania tej sztuki jaskiniowej. Obecnie przeprowadzono nowe badania z wykorzystaniem próbek pigmentów. Angel Acosta-Colόn (geofizyk z Uniwersytetu w Arecibo, Portoryko) i Reniel Rodríguez Ramos (archeolog z Uniwersytetu w Utuado, Portoryko) odwiedzili 11 różnych jaskiń na La Isla Grande, dużej wyspie archipelagu portorykańskiego i pobrali tam 61 próbek pigmentów.

Przyklady sztuki jaskiniowej w Portoryko (fot. Angel Acosta-Colon)

W El Tigre odkryto okrągłą konstrukcję poświęconą bogu Kukulkan

Oryginalny artykuł: Descubren una estructura dedicada a Kukulcán durante los trabajos del Promeza en El Tigre, Campeche

Podczas prac prowadzonych w ramach programu Promeza, związanego z budową trasy pociągu przez ziemie Majów, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli okrągłą budowlę w mieście Majów El Tigre (stan Campeche, Meksyk). Pochodzi ona z wczesnego okresu postklasycznego (lata 1000-1200) i mogła być związana z kultem Kukulkana, majańskiego odpowiednika boga wiatru Ehecatla-Quetzalcoatla. Konstrukcja ma dwa poziomy i przypuszczalnie była zwieńczona świątynią z płaskim dachem. 

Nowo odkryta okrągła budowla w El Tigre (fot. INAH)

Eksperci odtworzyli wygląd „Juanity”

Oryginalny artykuł: Experts reconstruct the face of Peru's most famous mummy, a teenage Inca sacrificed in Andean snow

We wtorek, 24 października w Muzeum Sanktuariów Andyjskich Katolickiego Uniwersytetu Santa Maria w Arequipie odsłonięto odtworzone popiersie najsłynniejszej peruwiańskiej mumii. Nastoletnia „Juanita” została złożona w ofierze podczas rytuału ponad 500 lat temu. Jej mumię odkrył w 1995 roku amerykański antropolog Johan Reinhard na wysokości ponad 6000 metrów, na ośnieżonym wulkanie Ampato.

Popiersie Juanity (źródło fot. Andina)

Susza w brazylijskiej Amazonii odsłoniła dawne ryty naskalne

Oryginalny artykuł: Drought in Brazil's Amazon reveals ancient engravings

Ekstremalna susza w niektórych częściach Amazonii doprowadziła do dramatycznego spadku poziomu wody w rzekach, odsłaniając dziesiątki zwykle zanurzonych formacji skalnych z wyrzeźbionymi postaciami ludzkimi, które mogą pochodzić nawet sprzed około 2000 lat. 

Odsłonięte ryty naskalne (źródło fot. phys.org)

Prace konserwatorskie rzeźby Mexików

Oryginalny artykuł: Expertos del INAH recuperan la policromía de una monumental cabeza de serpiente mexica

19 września 2022 roku trzęsienie ziemi w mieście Meksyk odsłoniło wyrzeźbioną w kamieniu ogromną głowę węża, którą niezwłocznie zajęli się specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i z Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku (UNAM). Po upływie około roku od tego wydarzenia INAH kontynuuje prace konserwatorskie tej liczącej ponad 500 lat rzeźby Mexików z polichromią zachowaną na około 80 % powierzchni, najwięcej spośród tych znalezionych do tej pory.

Rzeźba głowy węża z zachowaną polichromią (fot. LANCIC. UNAM)

W Ayacucho natrafiono na świątynię sprzed 3000 lat

Oryginalny artykuł: Hallazgo arqueológico en Ayacucho: Encuentran templo sepultado hace 3 mil años en zona explorada por Luis Guillermo Lumbreras

W dystrykcie Chiara (prowincja Huamanga, region Ayacucho, Peru) dokonano ważnego odkrycia świątyni zakopanej 3000 lat temu. Było to centrum ceremonialne Chupas, które należy do najważniejszego okresu formatywnego w dolinie Ayacucho, przypadającego na lata 2000–200 p.n.e. i związanego z pojawieniem się ceramiki, krosna tkackiego, metalurgii oraz umocnieniem się ośrodków religijnych. Yuri Cavero Palomino (z Universidad Nacional Mayor de San Marcos) wyjaśnił, że znalezisko zaskoczyło jego zespół, gdyż obszar ten badali już w latach 1959–1969 wybitni archeolodzy Luis Guillermo Lumbreras i Augusto Cruzatt. 

Prace wykopaliskowe na terenie centrum ceremonialnego Chupas (fot. Andina)

W Huánuco Pampa odkryto system kanałów

Oryginalny artykuł: Importante descubrimiento sorprende al Perú y el mundo: Se confirma que Incas eran expertos en ingeniería hidráulica

Po dwóch latach badań i prac wykopaliskowych prowadzonych przez peruwiańskich archeologów na terenie Huánuco Pampa (dystrykt La Unión, prowincja 2 de Mayo, region  Huánuco) odkryto złożony system kanałów, świadczący o zaawansowanej technologii Inków w zakresie inżynierii wodnej i potwierdzający ich zdolność do dostarczania wody miejscowej ludności. Kanały transportowały wodę ze źródła oddalonego o 1,5 lub 2 kilometry, zaopatrując w nią tysiące ludzi zamieszkałych w Huánuco Pampa.

Stanowisko archeologiczne Huanuco Pampa (źródło fot. Andina)

Nowe dowody wskazują, że ślady stóp w Nowym Meksyku faktycznie pochodzą sprzed ponad 20 tysięcy lat

Oryginalny artykuł: Further evidence points to footprints in New Mexico being the oldest sign of humans in Americas

Nowe badania potwierdzają, że skamieniałe ślady ludzkich stóp odkryte w Parku Narodowym White Sands w Nowym Meksyku są prawdopodobnie najstarszym bezpośrednim dowodem obecności człowieka w obu Amerykach i pochodzą sprzed 21 000–23 000 lat. Szacunkowy wiek śladów po raz pierwszy podano w 2021 r. (post: „Najwcześniejsze ślady obecności człowieka w Ameryce”), ale niektórzy badacze wyrazili wątpliwości co do dat. Pytania skupiały się na tym, czy nasiona roślin wodnych użyte do pierwotnego datowania mogły wchłonąć dawny węgiel z jeziora, co teoretycznie zmieniłoby datowanie radiowęglowe o tysiące lat. W nowych badaniach wykorzystano dwa zupełnie różne materiały znalezione w tym miejscu: dawny pyłek drzew iglastych i ziarna kwarcu.

Ślady stóp odktyte w 2021 roku w Parku Narodowym White Sands (fot. National Park Service)

Nowe znaleziska na ziemiach Majów

Oryginalne artykuły: Arqueólogos del INAH descubren dos conjuntos habitacionales en la Zona Arqueológica de Kabah , Descubren una tapa de bóveda pintada, clave para descifrar la historia de la Acrópolis de Ek’ Balam, En el Tramo 7 del Tren Maya, el INAH descubre una gargantilla labrada de época prehispánica, Descubren un entierro humano con ofrenda durante el salvamento arqueológico en la construcción del Hotel Tren Maya, en Palenque, Descubren un plato con decoración abstracta en trabajos de la Zona Arqueológica de Edzná, Campeche

Na terenie Kabah, miasta Majów na Jukatanie archeolodzy z INAH odkryli dwa kompleksy budowli o charakterze mieszkalnym. O ich istnieniu wiedziano już wcześniej, ale pozostawały przykryte grubą warstwą roślinności. Obecnie będą mogły zostać udostępnione zwiedzającym. Kabah, którego nazwa w języku Majów oznacza „Władca silnej ręki” znajduje się około 100 km od Meridy i zostało założone w latach 250–500 przez ludność przybyłą z regionu Petén. Wśród nowo odsłoniętych budowli wyróżnia się konstrukcja typu pałacowego o długości 26 metrów, której główna fasada obejmuje portyk z ośmioma pilastrami. Budowla była ozdobiona motywami piór, paciorków i ptaków, a przy schodach zachowały się pozostałości modelowanego w stiuku maszkarona, który miał długość około dziewięciu metrów. Archeolodzy natrafili też na naczynia ceramiczne typowe dla regionu Petén.

Budowla po północnej stronie grupy Yax Kan w Kabah (fot. INAH)

INAH potwierdza istnienie prekolumbijskiej świątyni na wzgórzu San Miguel w Atlixco

Oryginalny artykuł: El INAH confirma la existencia de un templo prehispánico en la cima del cerro San Miguel, en Atlixco, Puebla 

W Atlixco (stan Puebla, Meksyk) do dziś można usłyszeć przekazywaną z pokolenia na pokolenie legendę o prekolumbijskiej świątyni teocalli wznoszącej się na szczycie wzgórza San Miguel przed przybyciem Hiszpanów, którzy w tym miejscu zbudowali kaplicę poświęconą Świętemu Michałowi Archaniołowi. Do chwili obecnej nie przeprowadzono tam żadnych badań archeologicznych, które mogłyby potwierdzić lub obalić to przekonanie. Jednak podczas prac prowadzonych ostatnio przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) odkryto ślady, które wskazują na to, że faktycznie mogła tam znajdować się dawna świątynia.

Wzgórze San Miguel w Atlixco (fot. Centrum INAH Puebla)

Narodowy Park Archeologiczny Tak'alik Ab'aj na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Oryginalny artykuł: Parque Arqueológico Nacional Tak'alik Ab'aj Nominado a Patrimonio Mundial de la Humanidad

18 września bieżącego roku Narodowy Park Archeologiczny Tak'alik Ab'aj został wpisany na listę światowego dziedzictwa ludzkości UNESCO. Narodowy Park Archeologiczny Tak'alik Ab'aj położony jest w gminie El Asintal, w departamencie Retalhuleu, w Gwatemali, na wysokości 600 m n.p.m., na zboczach łańcucha wulkanicznego biegnącego wzdłuż wybrzeża Pacyfiku. Nazwa miasta – Tak'alik Ab'aj – oznacza w języku Majów K'iche' „Stojący Kamień” i została nadana temu miejscu ze względu na liczne kamienne rzeźby. 

Tak'alik Ab'aj (źródło fot. INGUAT)

Nowe odkrycia w Limie, stolicy Peru

Oryginalne artykuły: Nuevo hallazgo arqueológico: entierro intacto en huaca Pucllana de Miraflores, Hallan en Lima un cementerio prehispánico de niños sacrificados

W Huaca Pucllana, kompleksie położonym na terenie Miraflores, jednej z dzielnic Limy archeolodzy odkryli grobowiec osoby z kultury Ychsma, która zamieszkiwała środkowe wybrzeże Peru w latach 1000–1450. Zmarłego złożono w prostym, okrągłym grobie, w pozycji siedzącej, zgiętej, z twarzą zwróconą na południe. Szkielet należy do osoby dorosłej, ale jej płeć i przyczyna śmierci zostaną ustalone dopiero po przeprowadzeniu analiz w laboratorium.

Huaca Pucllana (źródło fot. Andina)

Makiety budowli znalezione w El Molino

Oryginalny artykuł: Caral: obtienen nuevos hallazgos arqueológicos

W latach 2017-2018 na terenie stanowiska El Molino (położonego w centrum miasta o tej samej nazwie, na prawym brzegu rzeki Supe, przy drodze prowadzącej do Caral, Peru), w sektorze C-1, w obrębie jednej z trzech tamtejszych konstrukcji archeolodzy natrafili na cztery makiety budowli. Jak podaje David Palomino Olivos, proces ich wydobywania, oczyszczania i konserwacji był bardzo czasochłonny i skrupulatny. Z tego powodu dopiero teraz informacja o tym odkryciu została przekazana oficjalnie. 

Stanowisko archeologiczne El Molino (źródło for. Andina)

Prace konserwatorskie odkrytych makiet budowli (źródło for. Andina)

W Pátzcuaro (stan Michoacán, Meksyk) znaleziono rzeźbę chacmoola

Oryginalny artykuł: El INAH localiza una escultura prehispánica de Chac Mool en Pátzcuaro, Michoacán

W ostatnich dniach sierpnia podczas prac budowlanych prowadzonych w mieście Pátzcuaro (stan Michoacán, Meksyk) przypadkowo natrafiono na rzeźbę przedstawiającą chacmoola. Przerwano prace i archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) poszerzyli teren badań. Ponieważ do tej pory nie znaleziono tam podobnych rzeźb, specjaliści uważają, że mogła ona zostać przeniesiona z innego oryginalnego miejsca. Jak podaje José Luis Punzo Díaz (z Centrum INAH – Michoacán), rzeźba jest wykonana z bazaltu, ma 90 cm długości, 80 cm wysokości i waży około 200 kg. Jest też pierwszą tego typu zlokalizowaną w Pátzcuaro.

Rzeźba chacmoola odkryta w Patzcuaro (fot. Luis Punzo)

Na wyspie Amantaní na jeziorze Titicaca odkryto grobowce

Oryginalny artykuł: Puno: hallan tumbas de posible origen preinca en isla Amantaní del lago Titicaca

Na cmentarzu w sektorach Ucusuyo i Choquecalla na wyspie Amantaní, położonej na jeziorze Titicaca (region Puno) grupa badaczy z Universidad Nacional del Altiplano w Puno i z Universidad Catolica w Chile odkryła dwadzieścia grobowców, które mogą pochodzić z czasów preinkaskich, ale by to potwierdzić konieczne są jeszcze znacznie dokładniejsze analizy. Rosario Vera Del Carpio wyjaśniła, że specjaliści przebywali na wyspie, aby zbadać sprawę zatonięcia łodzi „La Boleta Aurora”. Jednak podczas poszukiwań natknęli się na grobowce. 

Grobowce na wyspie Amantani (źródło fot. Andina)

Wyjątkowa ozdoba nosa znaleziona w Palenque

Oryginalny artykuł: Por primera vez, en Palenque hallan una nariguera; debió usarse para personificar al dios maya del maíz

Po raz pierwszy w historii badań w Palenque (stan Chiapas, Meksyk) archeolodzy natrafili na ozdobę nosa z wyrytą na niej sceną. Ten wyjątkowy artefakt stanowił część depozytu ofiarnego z późnego okresu klasycznego (lata 600-850) złożonego podczas poświęcania konstrukcji, na której zbudowano Dom C Pałacu. Arnoldo González Cruz (kierujący Projektem Archeologicznym Palenque) podaje, że depozyt znaleziono podczas prac, które miały potwierdzić lub wykluczyć istnienie schodów po południowej stronie budowli, tak jak było to w przypadku jej przeciwnego krańca. W miejscu tym zachowała się pokryta stiukiem posadzka, a po jej oczyszczeniu zauważono wgłębienie o średnicy 26 cm i głębokości 30 cm, wypełnione gliniastą ziemią. Po jej przesianiu wyłoniły się nasiona, ości ryb, szczątki żółwi i małych ssaków, noże z obsydianu, duże kawałki węgla i ozdoba nosa, która wyróżnia się pod względem estetycznym ze względu na swą kompozycję, trwałość i precyzję wykonania.

Ozdoba nosa odkryta w Palenque (fot. Carlos Varela Scherrer)

Kilka wieści z ziem Majów

Oryginalne artykuły: Descubren plato milenario con la representación de un wahyis o ser protector, en Cansacbé, Campeche  , Localizan escultura de atlante en sendero que conducirá a nueva sección de Chichén Itzá, Confirman la decapitación en individuos ofrendados a templo del sitio maya Moral-Reforma, en Tabasco

W Cansacbé (położonym 12 km od miasta Campeche) archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na polichromowany talerz złożony jako dar grobowy. W miejscu tym nigdy nie prowadzono systematycznych badań, chociaż Instytut Carnegie z Waszyngtonu dokonał jego rejestracji w latach 30. XX w. Niestety w pierwszej połowie XX wieku, podczas budowy drogi z Campeche do Meridy pozostałości dawnych budowli zostały wykorzystane jako materiał konstrukcyjny. W latach 90. XX w., kiedy poszerzano tę drogę, odkopano dwa budynki typu pałacowego i przeniesiono je na jedno z rond obecnej autostrady, gdzie znajdują się do dziś. Polichromowany talerz znaleziono w pochówku należącym przypuszczalnie do członka miejscowej elity. Po dokładnym oczyszczeniu w laboratorium można dostrzec scenę przedstawiającą jaguara lub mężczyznę odzianego w skórę jaguara, siedzącego na ławie. Wizerunek ten jest otoczony małymi ramkami z motywami, które nawiązują do skorupy żółwia. Jak podaje Diego Prieto Hernández, tego typu sceny często namalowane są na naczyniach ceramicznych Majów z późnego okresu klasycznego (lata 600-900), a niekiedy mogą ukazywać istoty nadprzyrodzone znane jako way i uważane za alter ego.

Talerz odkryty w Cansacbe (fot. INAH)

Nowy depozyt ofiarny znaleziony na terenie Templo Mayor

Oryginalny artykuł: El Proyecto Templo Mayor descubre ofrenda de consagración de la época de Moctezuma Ilhuicamina, en la Ciudad de México

Podobnie jak wszyscy władcy Mexików, Montezuma Ilhuicamina, który rządził w latach 1440–1469, starał się, aby depozyty ofiarne składane w sakralnej części Tenochtitlan odzwierciedlały bogactwo tych terytoriów, które w czasach jego panowania zostały podbite przez Trójprzymierze. Potwierdza to depozyt (oznaczony numerem 186) odkryty przez archeologów z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) na terenie Templo Mayor (Wielkiej Świątyni) w centrum historycznym miasta Meksyk i związany z etapem IVa rozbudowy świątyni. Skrupulatna eksploracja czworokątnej kamiennej skrzyni została przeprowadzona w okresie od stycznia do lipca 2023 r.

Depozyt ofiarny 186 w momencie odkrycia (fot. Mirsa Islas, Projekt Templo Mayot)

W Pacopampa odkryto kolejny grobowiec kapłana

Oryginalny artykuł: Cajamarca maravilla al mundo: descubren la tumba del Sacerdote de hace 3,000 años

Kompleks archeologiczny Pacopampa, położony na wysokości 2500 metrów nad poziomem morza w regionie Cajamarca (Peru), w dalszym ciągu dostarcza cennych informacji na temat dziedzictwa kulturowego prowincji Chota. 24 sierpnia bieżącego roku ekipa badaczy, którą kierują Yuji Seki i Daniel Morales odkryła tam kolejny grobowiec. Znaleziono go 2,50 metra na północny zachód od grobu innego kapłana, na który natrafiono w zeszłym roku (post: „W Pacopampa odkryto grób kapłana sprzed 3000 lat”). 

Nowo odkryty grobowiec kapłana w Pacopampa (źródło fot. Andina)

Ślady Tepuzteków w meksykańskim stanie Guerrero

Oryginalny artykuł: El INAH descubre vestigios prehispánicos en la región de los extintos tepuztecos, en Guerrero 

Podczas prac ratownictwa archeologicznego przy rozbudowie szosy z Puerto del Varal do Corral de Piedra (na terenie meksykańskiego stanu Guerrero) badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na mur z czasów prekolumbijskich, mający 34 metry długości i siedem metrów wysokości. Miejsce to, zwane Barranca Chihuila - Corral de Piedra, jest częścią prekolumbijskich ośrodków, które razem zajmują około 1,50 kilometra kwadratowego, gdzie obecnie znajduje się osada Corral de Piedra.

Osada Corral de Piedra (fot. Miguel Perez Negrete)

W Licapa II (Peru) odkryto mur oddzielający strefę prywatną od dzielnicy rzemieślników

Oryginalny artykuł: Chicama: Descubren espacio de preparación de élite mochica en sitio arqueológico Licapa II

Na terenie stanowiska Licapa II (dolina Chicama, region La Libertad, Peru) podczas prac prowadzonych przez peruwiańskich badaczy (z Universidad Nacional Mayor de San Marcos) w ramach Programu Archeologicznego Chicama natrafiono na monumentalny mur, oddzielający dzielnicę rzemieślników od prywatnej strefy zarezerwowanej dla osób odprawiających rytuały. Odkrycia dokonano podczas wykopalisk w przestrzeni przeznaczonej dla elity Mochica oraz dla pielgrzymów przybywających z różnych miejsc prekolumbijskiego Peru. Znaleziono tam naczynia ceramiczne, z których część zawierała chichę. Licapa II jest uznawana za religijne centrum kultury Moche.

Stanowisko archeologiczne Licapa II (źródło fot. Andina)

Na terenie miasta Majów - El Tigre - natrafiono na ciekawy depozyt ofiarny

Oryginalny artykuł: El INAH descubre una osamenta humana ataviada con un anillo de jade, en la Zona Arqueológica El Tigre

Na terenie stanowiska El Tigre (stan Campeche, Meksyk), podczas prac wykopaliskowych prowadzonych w ramach projektu Promeza (związanego z budową trasy pociągu przez ziemie Majów) archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli ludzki szkielet sprzed około 1200 lat. Szczątki stanowiły część depozytu ofiarnego umieszczonego we wnętrzu Platformy 1E, położonej na zachód od kompleksu znanego jako Budowla 1.  

Fragment depozytu ofiarnego odkrytego na terenie El Tigre (fot. Centrum INAH - Campeche)

Badacze INAH przedstawili rezultaty prac na trasie trolejbusu Chalco-Santa Martha

Oryginalny artykuł: Investigadores del INAH presentan los hallazgos del Proyecto de Salvamento Arqueológico Trolebús Chalco-Santa Martha

Badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przedstawili rezultaty prac prowadzonych w ramach projektu ratownictwa archeologicznego na trasie, którą będzie jeździł trolejbus Chalco - Santa Martha. Wykopaliska rozpoczęły się w czerwcu 2022 roku i zakończą się wraz z dostarczeniem zebranego materiału do Centrum INAH – Estado de Mexico. Jak podaje koordynatorka projektu, María del Carmen Pérez Ortiz, w kwietniu tego roku ukończono prace archeologiczne w terenie w ośmiu sektorach składających się na trasę trolejbusu i zebrany materiał został przekazany do laboratorium w Chalco. Wśród znalezionych w sektorze ósmym artefaktów wyróżnia się jedyna w swoim rodzaju maska ceramiczna datowana na późny okres postklasyczny (lata 1400-1521), która mogła być związana z rytuałami pogrzebowymi. 

Ceramiczna maska znaleziona podczas wykopalisk (fot. Gustavo Abraham Diaz)

W Costa Grande (stan Guerrero, Meksyk) odkryto miasto, które mogło być dawnym Apancalecan

Oryginalny artykuł: Descubren importante sitio en la Costa Grande de Guerrero, podría ser la antigua cabecera Apancalecan

Prekolumbijska osada, rozciągająca się na 29 hektarach, została odkryta na gruntach komunalnych w gminie Tecpan de Galeana, w regionie Costa Grande (stan Guerrero, Meksyk) po inspekcji przeprowadzonej przez archeologów z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w połowie czerwca 2023 r. Grupa specjalistów, którą kierował Rodolfo Lobato Rodríguez udała się do miejsca znanego jako El Cerrito, kiedy dwaj mieszkańcy, Servando i Gustavo Miguel Mellín powiadomili ich o znajdujących się tam pagórkach, które mogły przykrywać dawne budowle. Badacze z Centrum INAH Guerrero przemierzyli ten teren w ciągu trzech dni i zarejestrowali 26 mniejszych kopców, kryjących dobrze zachowane ołtarze i wydłużone konstrukcje ograniczające place, a także tereny mieszkalne i boiska do gry w piłkę. Te zespoły budowli są rozmieszczone wokół dużego kopca o wysokości 25 m, którego podstawa ma wymiary 73,5 m na 60 m, z sąsiednimi przestrzeniami, takimi jak place, gdzie natrafiono na dwie gładkie stele oraz dwie wychodnie skalne ze studniami.

Widok El Cerrito (fot. Frederic Henri Jean-Marc Bochet)

Badanie dawnego DNA ujawnia zróżnicowaną społeczność w Machu Picchu

Oryginalny artykuł: DNA analysis shows surprising diversity at the ancient Inca palace

Międzynarodowy zespół badaczy (z USA, Peru, Niemiec i Australii) odkrył niewiarygodną różnorodność genetyczną ukrytą w dawnych szczątkach ludzi, dla których Machu Picchu było domem. Machu Picchu było odwiedzane przez rodzinę władcy Inków i ich gości podczas pory suchej (od maja do października), będąc miejscem biesiad, tańca, śpiewu i polowań. Chociaż osoby wywodzące się z elity Inków zostały pochowane w Cuzco, to jednak pałac był utrzymywany przez cały rok przez kilkuset służących, którzy mieszkali w Machu Picchu na stałe, a po śmierci zostali pogrzebani na cmentarzach poza murami pałacu. W 1912 roku ekspedycja naukowa z Yale University (USA) udokumentowała w Machu Picchu pochówki 174 osób. Były to często płytkie groby lub ciała zmarłych ukryto pod dużymi głazami bądź naturalnymi nawisami skalnymi. W wielu z nich nie znaleziono żadnych darów grobowych, ale w niektórych odkryto artefakty z ceramiki. Stanowią one żywy obraz różnorodności kulturowej, ze stylami z przybrzeżnych i północnych regionów Peru, a także z wyżyn Boliwii w pobliżu jeziora Titicaca.

Machu Picchu (żródło fot. Andina)

W pobliżu Tlatelolco odkryto pozostałości wioski o cechach typowych dla Teotihuacan

Oryginalny artykuł: En inmediaciones de Tlatelolco descubren aldea teotihuacana, reportada en 1960 por el arqueólogo Francisco González Rul

Między marcem a czerwcem 2023 r. archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli na granicy z kompleksem Nonoalco-Tlatelolco w mieście Meksyk pozostałości wioski o cechach charakterystycznych dla Teotihuacan. Natrafiono tam na elementy konstrukcyjne, takie jak kanały, posadzki i doły po słupach, a także duże ilości ceramiki i trzy pochówki ludzkie należące do jednej młodej i dwóch dorosłych osób. Na podstawie znalezionej ceramiki wioska może być datowana na lata 450-650, co odpowiada okresowi klasycznemu i fazie znanej jako Xolalpan-Metepec.

Teren prac wykopaliskowych w rejonie Nonoalco-Tlatelolco (fot. Juan Carlos Campos Varela, INAH)

Nowy sezon prac w Huaca Bandera (Peru)

Oryginalny artykuł: Lambayeque: ejecutarán trabajos investigación y conservación arqueológica en Huaca Bandera

Peruwiańscy archeolodzy rozpoczęli nowy sezon badań na terenie stanowiska Huaca Bandera (dystrykt Pacora, region Lambayeque, Peru). W tym roku będą przeprowadzone prace nie tylko w terenie, ale i w laboratorium, w którym zostanie oczyszczony, sklasyfikowany, zinwentaryzowany i skatalogowany materiał archeologiczny zebrany od 2009 roku i przechowywany w 200 skrzyniach. Prace konserwatorskie i restauratorskie obejmą budowle w otoczonym murem kompleksie znanym jako Zespół Murowany 2. 

Stanowisko archeologiczne Huaca Bandera (żródło fot. Andina)

W Hidalgo Amajac (stan Veracruz, Meksyk) natrafiono na sześć pochówków

Oryginalny artykuł: Se encontraron seis entierros en el rescate arqueológico de la escultura de la Joven Gobernante de Amajac II

30 maja 2023 roku, podczas prac brukarskich na ulicy przylegającej do szkoły podstawowej w Hidalgo Amajac (gmina Álamo Temapache, stan Veracruz) znaleziono rzeźbę przedstawiającą młodą władczynię (post: „W stanie Veracruz odkryto drugi wizerunek młodej władczyni”). Jak podaje María Eugenia Maldonado Vite, w usuniętej wówczas ziemi natrafiono na materiał archeologiczny i postanowiono dokładniej przebadać to miejsce. W pierwotnej, nienaruszonej warstwie zachowały się fragmenty ceramiki pochodzące z lat 1100 – 1200. Zarejestrowano też sześć pochówków. Pochówki 1 i 2 znajdowały się obok siebie na głębokości 1-1,20 metra. Ciała zmarłych umieszczone były w pozycji leżącej, na lewym boku. Obie złożone tam osoby miały opiłowane zęby, co było powszechną praktyką wśród Huasteków.

Pochówek 1 i 2 (fot. Maria Eugenia Maldonado Vite)

Ślady obecności ludzi w stanie Oregon sprzed 18 250 lat

Oryginalny artykuł: Stone tools and camel tooth suggest people were in the Pacific Northwest more than 18,000 years ago

W Oregonie odkryto jedno z najwcześniejszych miejsc zamieszkiwanych przez ludzi w Ameryce Północnej. Kamienne narzędzia i zęby wymarłego wielbłąda i bizona znalezione w Rimrock Draw dowodzą, że ludzie żyli tam już 18 250 lat temu. Prace wykopaliskowe w Rimrock Draw, gdzie znajduje się schronisko skalne, prowadzone są od 2011 roku. Wstępne badania wykazały, że narzędzia kamienne pochodzą z czasów Paleoindian (lata 15 000 – 7 000 p.n.e.). Jednak geologia tego miejsca sugerowała, że były tam warstwy osadów z wcześniejszego okresu. 

Schronisko skalne Rimrock Draw w stanie Oregon (fot. Greg Shine)

Odkrycie systemu podziemnych komnat i tuneli w Mitli (stan Oaxaca, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Zapotec 'entrance to underworld' discovered under Catholic church in Mexico 

W ramach Projektu Lyobaa grupa badaczy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu Meksyku (UNAM) i Projektu ARX odkryła złożony system podziemnych komnat i tuneli zbudowany ponad tysiąc lat temu przez Zapoteków, którzy zamieszkiwali ziemie obecnego meksykańskiego stanu Oaxaca. Ukryte wejście do podziemi znajduje się pod Kościołem Świętego Pawła Apostoła w Mitli, położonej 44 km na południowy wschód od stolicy stanu.

Kościół Świętego Pawła Apostoła w Mitli

Dalsze wieści z Ocomtún, nowo odkrytego miasta Majów

Oryginalny artykuł: Bloque grabado hallado en Ocomtún podría contener el nombre original de esta milenaria ciudad maya

Kamienny blok z zachowanymi wizerunkami i tekstem glificznym znaleziony w odkrytym niedawno mieście Majów Ocomtún (post: „W stanie Campeche (Meksyk) odkryto kolejne miasto Majów” ) może być kluczem do poznania oryginalnej nazwy tego dawnego ośrodka. Jak podaje Octavio Esparza Olguín, specjalista w zakresie epigrafiki Majów, nieliczne rzeźbione zabytki w Ocomtún, jak ołtarze i stele są gładkie. Jednak podczas prac przy schodach jednej z budowli wzniesionych w południowo-wschodniej grupie architektonicznej, zauważono, że centralny blok w dolnej części schodów ozdobiony jest reliefem. Blok stanowi fragment jakiegoś zabytku, być może steli, schodów lub nadproża. Ma około 1,82 m szerokości, 71 cm długości i 37 cm grubości. Przedstawiona scena i tekst glificzny wydają się niekompletne i mają 1,28 m szerokości i 46 cm długości.

Rzeźbiony blok z Ocomtun (fot. Octavio Esparza Olguin)

Znaczenie schroniska skalnego El Gigante (Honduras)

Oryginalny artykuł: Lessons in sustainability, evolution and human adaptation, courtesy of the Holocene 

Schronisko skalne El Gigante w zachodnim Hondurasie jest jednym z nielicznych stanowisk archeologicznych w Ameryce, które zawierają dobrze zachowane pozostałości botaniczne z ostatnich 11 000 lat. El Gigante zostało niedawno nominowane do Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO, w którego materiałach podkreśla się, że żadne inne miejsce nie pokazuje tak wyraźnie dynamicznego charakteru społeczności łowiecko-zbierackich i ich sposobu adaptacji do życia na wyżynach Ameryki Środkowej i ogólnie w Mezoameryce w okresie wczesnego i środkowego holocenu. Antropolodzy Douglas Kennett, Amber VanDerwarker i Richard George (z University of California, Santa Barbara, USA) oraz współpracownicy z wielu innych instytucji przeanalizowali zebrany w schronisku skalnym El Gigante materiał botaniczny, w tym kolby kukurydzy, nasiona lub skórki awokado, wykorzystując w tym celu nowoczesne technologie. Jak podaje Douglas Kennett, wyniki badań pokazują, że wczesne wykorzystanie i zarządzanie uprawami drzew, takimi jak dzikie awokado i śliwki co najmniej 11 000 lat temu, stworzyło podstawę dla rozwoju późniejszych systemów uprawy drzew, które w połączeniu z uprawami kukurydzy, fasoli i dyni napędzały wzrost populacji ludzkiej, rozwój osiadłych wiosek rolniczych i powstawanie pierwszych ośrodków miejskich w Mezoameryce 3000 lat temu.

Schronisko skalne El Gigante w zachodnim Hondurasie (fot. Alejandro Figueroa)

Mur La Cumbre został zbudowany w celu ochrony przed powodziami

Oryginalny artykuł: 1,000-year-old wall in Peru was built to protect against El Niño floods

Przez lata wielu archeologów sugerowało, że znajdujący się w pobliżu Trujillo (Peru) mur, znany jako Muralla La Cumbre został zbudowany przez ludność Chimú w celu ochrony ich ziem przed inwazją Inków, z którymi pozostawali we wrogich stosunkach. Najnowsze badania potwierdzają jednak teorię, że ziemny mur, który ciągnie się 10 km w poprzek pustyni został wzniesiony, aby powstrzymać niszczycielskie powodzie związane z fenomenem znanym jako El Niño. Chociaż El Niño powoduje susze w niektórych częściach świata, to przynosi ulewne deszcze na ziemiach Ekwadoru i północnego Peru. Jak podkreśla archeolog Gabriel Prieto, takie powodzie występowały tam od tysięcy lat i stanowiłyby poważne zagrożenie dla Chimú. 

Ziemny mur znany jako La Cumbre (fot. Gabriel Prieto, Projekt Archeologiczny Huanchaco)

Rezultaty wykopalisk w Rupac (Peru)

Oryginalny artykuł: Rupac: recientes hallazgos arqueológicos revelan que su ocupación se remonta a 2,000 años

Stanowisko archeologiczne Rupac (dystrykt Atavillos Bajo, prowincja Huaral, departament Lima, Peru) położone jest na szczycie wzgórza o wysokości 3580 m n.p.m. w jurysdykcji wspólnoty z San Salvador de Pampas. Do tej pory sądzono, że miejsce to było zamieszkane od około 1000 roku, jednak rezultaty prac wykopaliskowych prowadzonych w 2022 roku dowodzą, że ludzie osiedlili się tam już 2000 lat temu, co rzuca nowe światło na panoramę kulturową tego kompleksu z czasów preinkaskich.

Stanowisko archeologiczne Rupac (źródło fot. Andina)

W stanie Campeche (Meksyk) odkryto kolejne miasto Majów

Oryginalny artykuł: Descubren antigua ciudad maya en Campeche; la nombran Ocomtún, “columna de piedra”

Grupa badaczy, którą kieruje Ivan Ṡprajc, przemierzając 60 kilometrów przez obszar porośnięty gęstą roślinnością, zlokalizowała pozostałości dawnego miasta Majów, położonego w rezerwacie ekologicznym Balamkú, na południe od stanowiska archeologicznego o tej samej nazwie. Nowo odkryte miasto zostało nazwane Ocomtún („Kamienna kolumna” w języku majańskim jukateckim) ze względu na liczne kamienne kolumny rozrzucone na terenie tego ośrodka. 

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR pokazuje pozostałości dawnego miasta Majów
(fot. Ivan Sprajc)

Zlokalizowanie miasta jest rezultatem pierwszego sezonu prac prowadzonych w ramach projektu „Poszerzenie panoramy archeologicznej Centralnych Nizin Majów”, zatwierdzonego przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) i koordynowanego przez Ivana Ṡprajca z Centrum Badawczego Słoweńskiej Akademii Nauki i Sztuki. Celem projektu jest lepsze poznanie rozległego obszaru praktycznie nieznanego archeologom. Zajmuje on centralną część stanu Campeche, granicząc od południa z autostradą Escárcega-Chetumal, od wschodu z północnym sektorem Rezerwatu Biosfery Calakmul, a od północy z regionem Chenes. To w sumie 3000 kilometrów kwadratowych niezamieszkanych i pokrytych dżunglą. 

            

Kamienne kolumny rozrzucone na terenie miasta (fot. Ivan Sprajc)